Kancelaria Radcy Prawnego

Katarzyna Krasowska

W czasie prowadzenia działalności gospodarczej zdarzają się sytuację, w których konieczne jest skorzystanie ze zwolnienia lekarskiego. Powstaje pytanie, a co z działalnością? W sytuacji, kiedy przedsiębiorcza Mama ma pracowników, sprawa jest prosta – zadania można delegować. Inaczej wygląda sytuacja, w przypadku kiedy Mama nie ma pracowników, zleceniobiorców, czy osób z nią współpracujących.

Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia

Podejmowanie jakiejkolwiek działalności zawodowej w czasie choroby, czy sprawowania opieki nad dzieckiem, stanowi podstawę do zakwestionowania przez ZUS prawidłowości korzystania ze zwolnienia. Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Co to jest praca zarobkowa?

Ubezpieczonej nie przysługuje zasiłek chorobowy lub opiekuńczy, jeśli okaże się, że w czasie niezdolności do pracy, dalej wykonywała działalność gospodarczą. (art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia).

O tym, czy mamy do czynienia z pracą zarobkową, decyduje charakter i rodzaj wykonywanych czynności. Jeżeli podjęcie aktywności zawodowej zmierza do osiągnięcia zysku, to mamy do czynienia z pracą zarobkową (nawet w sytuacji kiedy „nie zarobimy”, a podejmowane czynności nie obciążają organizmu ubezpieczonej przebywającej na zwolnieniu).

Poniżej definicja pracy zarobkowej w orzecznictwie Sądu Najwyższego:

1. „Każda praca zarobkowa wykonywana w okresie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę prawa do świadczeń. Za taką pracę uważa się każdą pracę w potocznym znaczeniu tego słowa, w tym wykonywanie różnych czynności w ramach stosunków zobowiązaniowych prawnych, ale także poza takimi stosunkami, w tym kontynuowanie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie czy stosunek korporacyjny. Dlatego w razie wystąpienia ryzyka niezdolności do pracy lub do prowadzenia pozarolniczej działalności wskutek choroby ubezpieczony ma obowiązek powstrzymania się od wszelkich czynności wykonywanych zawodowo, ponieważ to świadczenia z ubezpieczenia chorobowego społecznego mają rekompensować brak możliwości uzyskiwania dochodów. Za niedopuszczalne uznaje się zaś pobieranie takich świadczeń (połączone z brakiem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za okresy choroby), w razie uzyskiwania przez ubezpieczonego dochodów z kontynuowanej działalności, nawet gdyby polegało to na wykonywaniu czynności w istotny sposób nieobciążających jego organizmu” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11.01.2022 r., sygn. akt: I USK 386/21).

2. „W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że każda praca zarobkowa wykonywana w okresie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę prawa do świadczeń (…)Za taką pracę uważa się każdą pracę w potocznym znaczeniu tego słowa, w tym wykonywanie różnych czynności w ramach stosunków zobowiązaniowych prawnych, ale także poza takimi stosunkami, w tym kontynuowanie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie czy stosunek korporacyjny” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20.01.2022 r., sygn. akt: I USK 462/21).

3. „Pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim. Wykonywanie przez pracownika nawet sporadycznej i, jakby się wydawało na pierwszy rzut oka, nieobciążającej pracy podczas zwolnienia lekarskiego, skutkuje obowiązkiem zwrotu zasiłku chorobowego. W aktualnym stanie prawnym nie jest niezbędna ocena w zakresie, czy „inna praca zarobkowa” jest niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego. Wykonywanie (każdej) pracy zarobkowej, niezależnie od jej wpływu na stan zdrowia ubezpieczonego, stanowi samodzielną przesłankę utraty prawa do zasiłku chorobowego” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21.10.2020 r. sygn. akt: I UK 468/19) .

Co można na chorobowym?

Korzystanie ze zwolnienia lekarskiego nie oznacza jednak, że ubezpieczona nie może wykonywać wszelkich czynności, związanych z prowadzoną działalnością. Nie może podejmować jedynie takich, które ukierunkowane są na osiągnięcie zysku. Sąd Najwyższy w jednym z postanowień stwierdził, że „tylko wykonywanie czynności ubocznych w stosunku do czynności realizowanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, mające charakter incydentalny, wymuszony okolicznościami i niezarobkowy, może zostać uznane za działanie relatywnie neutralnie względem art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20.01.2022 r., sygn. akt: I USK 462/21).

W praktyce „na chorobowym” ubezpieczona będzie mogła opłacić składki na ZUS, opłacić podatki, podpisać umowę z pracownikiem, podpisać fakturę, wykonać przegląd kasy fiskalnej, ustanowić pełnomocnika. Ocena, czy w danym przypadku podjęta przez ubezpieczoną czynność miała charakter zarobkowy, będzie uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej i okoliczności faktycznych sprawy.

Masz wątpliwości lub pytania? Skontaktuj się z Kancelarią.  

Opublikował: Katarzyna Krasowska

Data publikacji: 2022-09-28 13:26:27

Powrót do aktualności